6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Yönetmelikler; çalışma ve güvenlik şartlarına ilişkin sorumlulukları tanımlamaktadır. Bu düzenlemeler incelendiğinde; tümünde sistematik güvenlik çalışması yapılması gerekliliği savunulmakta ve bu çalışmaların da risk değerlendirmesi ile yapılması istenmektedir.
Risk Analizi işletme faaliyetleri sırasında oluşabilecek potansiyel tehlikelerin belirlenmesi, tanımlanması ve bunlara ilişkin risklerin değerlendirilmesi, ve gerekli önlemlerin alınarak kontrol altına alınmasını öngörmektedir. Dolayısıyla beklenen veya olası risklerle ilgili kontrol tedbirlerinin alınmasına ilişkin yöntem ve esasların sistematik bir şekilde belirlenmesi sağlanarak; yaralanmaların ve sağlık bozulmalarının asgari seviyelere indirilmesi sağlanmaktadır.
Tehlike ve Risk Değerlendirme Çalışmaları
a. İşe başlamada
– İşyerinin kurulup üretime başlamasından hemen sonra,
– İşyerinin daha önce kurulmuş ve risk analizi ve değerlendirme çalışmalarının hiç yapılmamış olması halinde,
b. Değişiklik durumunda
– İşyerinde, iş, yer, el, teknoloji değişikliği,
– Yeni ve ciddi bir tehlikenin ortaya çıkması,
– Uygulamaların gözden geçirilirken yeni bir durumun tespit edilmiş olması, durumlarından birinin gerçekleşmesi halinde,
c. İş kazası, meslek hastalığı, olay vb. durumunda
– İşyerinin tamamını ya da büyük kısmını etkileyebilecek bir kaza, iş kazası, meslek hastalığı ya da olay vb. durumun meydana gelmiş olması halinde,
d. Düzenli aralıklarla
– İşyerinden ve etkilenme alanından kaynaklanan tehlikelerin ve bu tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin yapısına ve faaliyetlerdeki ya da işteki değişimin derecesine bağlı olarak yapılabilecektir.
RİSK DEĞERLENDİRME YÜKÜMLÜLÜKLERİ
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4. Maddenin c bendinde “ işveren; “Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır” ” denilmektedir.
28512 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi” Yönetmeliği madde 9 ise risk analizinde yöntemin belirlenmesinin ve uygulanmasının analizini aşağıdaki sıralama ile belirtmektedir:
MADDE 9 –
(1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.
(2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.
(3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır.
(4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır.
(5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.
28733 sayılı “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” gereği işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören kimyasal maddelerin etkilerinden kaynaklanan mevcut veya ortaya çıkması muhtemel risklerden çalışanların sağlığını korumak ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamak için asgari şartların belirlenmesidir. Kimyasal maddelerin tehlike sınıflamalarının yapılması, tehlikelerinin tespiti, kullanım sıklığı ve maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak önleyici tedbirlerin alınması gerekmektedir.
İşveren, kimyasal maddelerle çalışmalarda, çalışanların bu maddelere maruziyetini önlemek, bunun mümkün olmadığı hallerde en aza indirmek ve çalışanların bu maddelerin tehlikelerinden korunması için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür.
Deha Eğitim ve Endüstriyel Danışmanlık, işletmelerin faaliyetine uygun seçilen yöntemlerle ;
• 5×5 Matris (L Tipi Matris),
• FMEA (Failure Mode and Effects Analysis)(Olası Hata Türü ve Etkileri Analizi),
• PHA “Ön Tehlike Analizi”,
• HAZOP (Hazard and Operability)(Tehlike ve İşletilebilirlik Analizi),
• Kimyasal Maruziyet (COSHH ve ILO Chemical Control Toolkit)
tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek risk analizini gerçekleştirir.
Belirlenen risklerin kabul edilebilir seviyeye indirilinceye kadar sürekli izlenmesi gerekmektedir. Kabul edilebilir seviyeye indirilen riskler ise olasılık ve şiddetlerinin artmaması için alınmış olan önlemlerde devamlılığı sürdürmelidir.